7-сынып қазақ тілінің 10-тапсырма. Мәтіннен үнемілі жалғауларды тығызда, жазу ережесін түсініз. Көптік, септік
7-сынып қазақ тілінің 10-тапсырма. Мәтіннен үнемілі жалғауларды тығызда, жазу ережесін түсініз. Көптік, септік, тәуелдік жалғаулары бар сөздерді белгілеп жаз. Көшпелілерде мәңгілік өмір - тіршілікті көрсететін тұйық ою түп жасайтыны, бақыт, ұзақ өмір белгісі болып табылатынында, ер киімінің таңқалауына, батырдың қостарына, ердің жүретін рәсіміне орналасатын. Бұл ою қазақ "тасбақа" деп аталады. Тасбақаны ұзақ мерзімде жасау үшін, сақтанымдылығын мамандану үшін белгілі. Көне түркінің тасқа-шау ескерткіштерінің сигналы тасбақа болатынынан, (ақселеу сейдімбек.
19.11.2023 10:57
Описание: Мәтіннен үнемілі жалғауларды тығыздау белгілі бір қазақша грамматикалық ереже болып табылады. Үнемілі жалғауларды тығыздау, мәтіннің сөздердің жүйесінің белгілілігін түсіндіруге мүмкіндік береді. Бұлды жасау үшін, сөздерге көптік, септік және тәуелдік аталатын сөздер жазу керек.
Мәтінде "көшпелілерде мәңгілік өмір - тіршілікті көрсететін тұйық ою түп жасайтыны, бақыт, ұзақ өмір белгісі болып табылатынында, ер киімінің таңқалауына, батырдың қостарына, ердің жүретін рәсіміне орналасатын" сөздері "ұзақ мерзімде жасау" тақырыбымен байланыстырылған тасбақа зерттеулерімен сындалады. Тасбақа жасау мақсатында сөздерге көне түркінің тасқа-шау ескерткіштері тілектері аталады. Олар мамандану үшін сигнал ретінде ҳөвелдегі онарықтанатын бір ойын екенін көрсетеді.
Пример:
Мәтіннен үнемілі жалғауларды тығыздау пәнінің тапсырмасына сөздердің тығыздату сөздерін жазыңыз.
Совет:
- Мәтіндегі сөздерді қорытындылау үшін басындағы мәтіндегі тақырыптарды түсініңіз.
- Көптік, септік және тәуелдік аталатын сөздерді белгілеу үшін қазақ тіліндегі соңғы сақтандырма жылдам бұрылдайтын суреттерге қараңыз.
- Бірінші орында сөздерді ашық болмауына барлық скобкаларды түсіндірдіңіз. Осындай мәселенің жүйесін немесе көшпелерін белгілейді.
- Мәтіннен үнемілі жалғауларды табу үшін осы тақырыптың көмекшілер жобасын пайдаланыңыз.
Задание для закрепления:
1. Матиннің негізгі тақырыптарын анықтаңыз.
2. Матиннің канша көптік сөзлері бар?
3. Сөздерді түріп жазыңыз.
4. Мәтінде жайлы көңіл көтеру әрекеттерін орындаңыз.
Пояснение: Мәтіннен үнемілі жалғаулар өзіндікті, бірлікті, біргелескендерді, түрлі авторымның, атты автор оқышыны, жазу телдерін пайдалана отырып түсіндіреді. Жалғаулар адамдарға бір-бірімен өзара алмасу жасауға тиетін үсініс шеберілуі үшін қажет. Мәтіннен үнемілі жалғауларды тығыздау жазу ережесі осы дайындауларды белгілейді.
Доп. материал: Бізге белгілі мәтін беріледі. Мәтінде \"Ақшабек пәнімен қалқалған жатыр\" таратуы көрсетілген. Бұл мәтіннің майыстық, тематикалық, сонымен қатар синтаксисі, лексикологиясы және грамматикалық түрі туралы мәліметтер берілетін екенін айтсаңыз келеді. Мәтінге қонақсыз жасау жолымен, мәзгілді есептеу жасау керек. Мәтіндегі сөздерге түннектер орнату керек. Сондықтан \"Ақшабек\", \"пәнімен\", \"қалқалған\", \"жатыр\" сөздеріне түннек септіктері орнату керек.
Совет: Мәтіннен үнемілі жалғауларды тығыздау жазу ережесін түсінуге көмек көрсету үшін, мәтін түрлерині, аннотациясын, тематиканы, негізгі думаларын, тақырыптық және жазбаша құжаттардың лексикасын білу керек. Сондықтан, мәтіндегі сөздердің орфографиясын, орфоепиясын, грамматикасын білу қажет. Осының үшін бірнеше сөзді иелену жұмысын көбейтіп, сөздіктерді әкімшілеп үйрену маңызды.
Ещё задача: 10-тапсырма жасау үшін \"Ақшабек пәнімен қалқалған жатыр\" таратуымен анықтаңыз, ескертпе осы шартты жауабыңызда ажырату керек сөздерге түннек септіктері орнатылады. Есептеуді қайта алуға болмайды.