Сұрау сөйлемдерін түзетіңіз: 1. Атаулы сөйлем: Кімге-деп табылмайтын, тұмарлыққа сүйелген бір нысан бар (Қ.Жұм

Атаулы сөйлем:
Атаулы сөйлем - бұл тұмарлыққа сүйелген сөйлем. Ол кімге-деп табылмайтын және тұмарлыққа қайтадан сүйелген бір нысанды құрады. Атаулы сөйлемдерді енгізу міндетті емес, олар аз қолданылатын және мазмұнды тұруы керек болатын жүйелерге қолданылады. Жаңадан жаттықталған жудымның немесе предметтің атауын күтіспейміз деп саналады.

Жалаң сөйлем:
Жалаң сөйлем - бұл оқушылар сабақты аяқтаян бөлімдер арасында ар-бір үлгілерді, айнымалыларды, дәлелдерді қосатын сөйлем. Жалаң сөйлемдер оқушыларға дайындалған жаңа концепцияны белгілейді және сабақ материалын беру кезінде көмек көрсетеді.

Жайылма сөйлем:
Жайылма сөйлем - бұл есімге цап бөлу тобы қалған сөйлем. Мысалы, "шаң, қара, жас" сансыз есімдерін қорғайды. Жайылма сөйлемдер тілдік қауымдастырылады және есімдерді таңдауда тереңдей нақтылауды талап етеді.

Жақты сөйлем:
Жақты сөйлем - бұл бір тұрақты сөйлем. Ол жұмыс тұбы, береке деген сөздермен жайлыда жасалған. Жақты сөйлемдерді үйлестірме белгілерімен алып жатамыз. Осы сөйлемдер пәлемді ашуға, мол болуға, мұғалімге мәжбүрлік жиілік пен қызметтесу бауыруға қолдау көрсетеді.

Жақсыз сөйлем:
Жақсыз сөйлем - бұл ешқандай нысандық мазмұнсыз сөйлем. Ол дағдылары жоқ, түпнұсқалары жоқ және міндетсіз қайталаулары жоқ. Жақсыз сөйлемдерді дәлелсіз шешу мен сүйділділердің тізімі деп атауға болады.

Бөлімді сөйлем:
Бөлімді сөйлем - бұл менен, сияқты, бойымен, қатында, қоса, бетер, арқылы, түзетін сөйлем. Онда бір бөлік, тікелей және биріншідеп жүрілетін бөлім. Бөлімді сөйлемдерді сөйлеу кезінде нысанды толтыру, шегер тақырыпты жүйелеу ережелерін отырып, сөйлемдің жақты бөлігін табуға және сөйлемдің шығыс орнына, орналасқан жеріне нақтылауға көмек көрсетіледі.

Бөлімсіз сөйлем:
Бөлімсіз сөйлем - бұл түннің көкейтке бірлігін айту сөйлем. Оны тығып, бөлімсіз сөйлемдер өзге сөйлемдерге қоса болмайды. Бөлімсіз сөйлемді пайдалану кезінде түнге бірлік маңызды болып саналады.

Етістікті сөйлем:
Етістікті сөйлем - бұл жаңа мерзімдерге сәйкес сөйлем. Олар кез-келген босауға, байлыққа, оған тән, ондық, болатын жақын сөйлемдерге қолданылады. Етістікті сөйлемдерді мерзімдерге дейінгі жаттықтықтарды анықтау, оларды нақты аўысып, тарту және жасалу кезінде қолдана аламыз.

Есімді сөйлем:
Есімді сөйлем - бұл бір немесе бірнеше есімге цап пен тән пайызды болған сөйлем. Жайлы сөйлемдерімізді, атаулы сөйлемдерімізді, артықша қосатын сөйлемдерді таңдауда қолдана аламыз. Есімді сөйлемдерді жаттығумен, кез-келген мені осы сөйлемге қатысумен жасауға болады.

Например:
1. Атаулы сөйлем: "Түмарлық қетігін табыңыз."
2. Жалаң сөйлем: "Сабақта дәріс бөлімдеріне ұнайтын үлгілерді тексеріңіз."
3. Жайылма сөйлем: "Есімге цап бөлу тобы қалмады."
4. Жақты сөйлем: "Өніміміз - береке."
5. Жақсыз сөйлем: "Тамаша, берекелі ер жігіт Лейліге милдетті..."
6. Бөлімді сөйлем: "Ол менімен талқылауда."
7. Бөлімсіз сөйлем: "Түннің көкейтке бірлігі-ай!"
8. Етістікті сөйлем: "Жаңа мерзімдерге сәйкес."
9. Есімді сөйлем: "Осы жұмысшыларға жан-жақты қорқымауынша пәлемен болмайды."

Совет:
Тапсырмаларды қалай беру керек екенін білейміз. Тапсырманы түсіндіруге және оны анықтауға жардам беретін сөйлемдерге ерінген жасақтамаларды қолдану керек. Сөйлемдерді түсіндіруді нақты аяқтаушыл үлкен зұлым мен кирек кез-келген көмек көрсетумен ойлауға болатынымыз келетіндігін білейміз.

Задача для проверки:
Төмендегі сөйлемдерге қатысайықпыз немесе төменде орындалған сөздерді сөйлемге айналдырғымыз:
1. Есімді сөйлем.
2. Жақты сөйлем.
3. Бөлімсіз сөйлем.
4. Жақсыз сөйлем.
5. Етістікті сөйлем.