4. Өңделім мәтіні бойынша құрмалас сөйлемдерін түрлendirіп, сияқты тізімде жазыңдар. Олардан ішкі сөйлемдер жасаңдар

Тема: Құрмалас сөйлемдер

Пояснение: Құрмалас сөйлемдер - бүтін сөйлемге қойылатын қосымша сөйлемдерді құрастыруда пайда болатын сөйлемдерді атайды. Олар сөздерге, дүіс әртүрлі модификаторларге немесе өз алдындаушы сөйлемге қолайлы мас салынған болады. Ішкі сөйлемдер, примердердегі тапсырмаларда болатын тапсырмалар болуы мүмкін, дәл олардың өзін-өзіне бірнеше модификаторлары болған жатады. Шалғыс құрмалас сөйлемдер, құрмалас сөйлем шекарасына айналады, сондықтан танымы қажет ететін қосымшаларды қосу арқылы табысқа ие болады.

Мысалдар
- Шалғыс құрмалас сөйлем: Мен ойлаймын, ол мектепке барамыз.
- Ішкі сөйлемдер: Мен қалаға өте келе аламын, мойын дайындаудың уақытын бақылау керек.

Сұрау: Жағдай құрмаласында қандай құрмалас сөйлемдері өріс жасауға болады?

Сұранысы: Сіз оқушыға құрмалас сөйлемдер туралы түсінікті дайындау, оның немесі менен кейінгі сұрауларын жасауға көмек көрсетуші сөздерді ұсыныңыз.

Жинақтама

1. "Шаршы көрген жатасулар".
2. "Алматыға саяхат ететін билеттер".
3. "Кітап оқу".
4. "Театрге келу".
5. "Байқау бастау".
6. "Мекенім - Қазақстан".

Сұрау: Сізге бір шалғыс құрмалас сөйлемінен тоқтап, оны ішкі сөйлемге айналдыратынныңыз?

Сұранысы: Оқушы егер сұраумен бірге өріс жасаса, оны сөйлемдік жазылымға айналдырамыз. Алайда шалғыс сөйлем: "Мен одан мақтаған жастасамын, бірақ ол нөкер боларыңыз" - осы жағдайда байқау кетуімен өрісті қосу арқылы айналенеді. Енді "Мен біздің көрсетелген қалаға саяхат етемін" - сөйлемде "саяхат" сөзін қосумен ішкі сөйлемге айналатындыгын көрсетесіз.