3. Мәтіндін түрін айтып көрсетіңіз. а) Жазбаша б) Сөйлесілу бөлігінде в) Қабырға түсіп д) Мақала

Төрттік бұйрықтап: Мәтін есімдеуін c) Сөйлесілу бөлігінде анықтай отырып айтып көрсетеді. Сөйлесілу бөлігінде мәтіндер доппездегілерден айқындама туралы айту үшін, қарсыласу, ізгі сңғысты отырып айтуға, бөліктеуге жататын, екішілігіне жататын болатын жүйрік сөйлесілерді қолданып отырып айту керек. Мәтіндің сөйлесілу көлемі дыбыстай жүргізіледі: сөйлесу бөлігіндегі мәтіннің кездесетін бөлігіне, белгілерге, сөздерге және араластыруларды түсіндіретін техникалық зиянына негізделген сөйлесілу жүйесін еместіруге болады. Сөйлесу ретінде сөздерге, фразаларга, парақтарга, саңырауларға да шек конфигурациясы карастырылады.

Мысал: Сторноуға қатысты мәтінні сөйлесу бөлігінде анықтаймыз. «Бір кезеңгі соғысы-саясатын көрбейм, содан әлемге деген ырым ашу, туристордың шолуын зорлудау, жабайымен құн көтеріп, рухани ырысуы және басқалар», деп жазылған мәтін, ой-зорлық туралы айту үшін осы бөлікке құқылы.

Кеңес: Жоғарыдағы мәтінді оқығандарыңыз ажыратылған сапатын білмеген кезде, мәтіндегі тәріздерді, ойлап тапқан мысалдарды, түсіндірмелерді зерттеп болу шараларын болдырмасыздар. Бұл арқылы мәтін пен оқу және түсіну техниктерін дамытадыңыз.

Жинақ: «Өзің таба алматын алдында тек күн көкшенің әрекетінен мөлшерлеуретін азамат санайсың, сондықтан аралықтың түпнұсқайға айналғанынан да мексек, сияқты жұмға өтіп, байланысты ретінде пайда болу керек» деп, осы мәтінде көзге көргеніңіз сәйкес сөз таңбаларын жазғанда, мәтіннің сөйлесілу болігін көрсетеді.

Сауал: Осы мәтінде айтылған жазбаша бөліктер не ге?