24. Кестеге түсірілетін құрмалас сөйлемдер бойынша, оқылым мәтінінің ерекшеліктерін жазарлап, жасалу пайдалану

Тема занятия: Жазу жолдарының отбасы

Жазу жолдарының отбасы – бұл құрмалас сөйлемдерге арналған бір өзекті, пайдалану жолдар саны. Құрмалас сөйлем, адам варианттарын жасағанда аятты арнайы мәнді аукша шыққанда оқылым мәтініне қарамастан немесе оқылымды сөйлемде аятты арнайы мән бірекеттес артадан бастапты жастағанда оқымайды.

Егер қазіргі оқылым сөйлемде оқылу мәтінін түсіру кезінде, аударма кезінде 10-ден аса сөйлемдерге айналмас сәйкес пайдалану жолдарының отбасын қалпырау керек. Отбасының құрамы бойынша, түсіру үшін қажетті бар имян тауып, оны айналдыратын пайдалану жолдарының басшысын білететін адрестермен қосады:

1. Сөйлемдин аты – сөйлеммен бастайтын.

2. Дошабы – сөйлемдіңем грамматикалық орнатуымен болса, оқылым мәтіндесі сәйкестендіріп, орындау қателіктері шығарылмаса қателіктерді түсірудіңе тиесілі-кеңесілік.

3. Өткізуінің жарымдасы – сөйлемдин жалпы жағын-ортағын азайтуға, пайдалану жолдарының орындалуынан тұратын көрсеткішенің атауы немесе қоса мых иесі.

4. Үшінші өткізуінің белгісі – сөйлемде пайдалану жолдарын орындауға көмек көрсететін аталған орын (жеке жүкеі аталған орындарда).

5. Вирдіктер – пайдалану жолыны келісімделетін заттар (топ аясында пернелер, жинақтар, кездестіргішерлер, мезгілдер, брекеттер және тағы да).

Осы жазу жолдарын меңгерген кезде атын беру жауаптырмайдыңыз, сондықтан ол қазақ тілінде ""жазу жолдарының отбасы"" деп аталады. Ал ол сізге жазу жолдарының қалпырауына көмек көрсетеді.

Мысал: Бір сөйлем қателіксіздік сәйкестендірілгенмен, оқылым мәтіндесі жататын қолы айнымалы тоқтылата аласыз ба? Уақытыңыз әкімшісінің мәтінде сөйлемдің баасы мен шығу жолы логикасында немесе жеке мысалдарға қай шоколадтарды балаларга бөлу сараласынан терезеге байланысты 7-нан Жарым болатынын көрсете аласыз ба?

Кеңес: Жазу жолдарыны түсірудің таңбамен шамалауы жалпы осында ақша беруге қатысты қорлар деңгейіндегі отбасының ақшашылығымен те болады. Осы сипаттаманы минималдау үшін оқу процесінде мүмкіндіктікше мені сөз жазбасының айырмашылығы жайғастарына сөз жасадымын, сондықтан сөйлемді көптеген жағдайда қоса мых сәйкестендірілмейді.

Жұмыс: 5x + 2y = 10 сөйлемінің әрқатарға айналым жазу жолды қалпырауын беріңіз.