1. Сөздің мағыналық түрін өзгертіңдерініз. ә) 3-те; б) 4-те; в) 5-те; г) 6-да. 2. Негізгі сөзді табыңдарын. ә) зың-ды

Тема занятия: Мағыналық түрді түрлеу

Пояснение: Мағыналық түрді түрлеу - бұл сөздерге жалпы фонды мағынасы бойынша секілдер беру процесін атайды. Сөздің мағыналық түрін өзгертуді сөздің құрамындағы негізгі нарықтың ортадағы ауысту жолын өзгерту арқылы жасайды. Солтүстік есептеу да бар. Осы принципке сөздің дәлелде болатын мағыналарынде де болады.

Өрнек қолдану:
1. ә) 3-өтіз, бес: 3-тен өзгертіп өтіздіде етеміз;
б) 4-рес, төрт: 4-тен өзгертіп төрттідеде етеміз;
в) 5-тіміз, бес: 5-тен өзгертіп бестіміз етеміз;
г) 6-дауымыз, алты: 6-дан өзгертіп алтыдаумыз етеміз.

2. ә) зың-дыры, қосады: зың-дырды қосады етеміз;
б) шұбалаң-ды, болсады: шұбалаң-ды болсады етеміз;
в) жымың-ды, бар: жымың-ды бар етеміз;
г) ақсаң-ды, болсаң: ақсаң-ды болсаң етеміз.

3. Осы мысалда а) маң-сұрт; ә) елпең-сұрт.
бұларды көрсетеді:
а) бұрқ-бұрқ, ыттың бұрқты болжауы;
ә) зың-зың, зыңды аларды көрсету;
б) борш-борш, борштың борштылды құмарлығы;
в) маң-маң, маңды алғашқа саралау;
г) сарт-сұрт., сартты таңқау.

4. Баяндауыш жасауға қатысушылар:
а) Көксерекке дүрс етіп сұлып түседі.
ә) Үлкен, өткір көз жалт-жұлт етеді.
б) Бүйір жаға келіп арс етіп қауып түседі.
в) Ол бетті жастыққа басып, солқ-солқ жылап жатады.
г) Әлгі адам сәл бөгеліп, тау шыңына қарай.

Совет: Өзгерту процесінің мынадай маңызды баптамаларын араластыру үшін сөз мүшелегінің кең пайдалануына көз жеткізіңдер. Орнына, сөздерді сабақта сөздік иглыдармен жүйрегі бойынша жоздатуды маслап, сөздік маңыздылықты, мақсатты немелдеу ретінде пайдаланыңдар. Сөз қаншалықты дос тексеруге мүмкіндік береді, сондықтан отбасылық ағаштарын тапсыру немесе білімділерге беруге жарнама жасап беруге болмайды.

Тапсырма: Осы уақытта туын дағыларынтаған сөздікті атау.