2.1. Күрес кезінде түркілердің арабтармен арасындағы билік басына келген тайпты анықтаңыз. 2.2. Түркеш тайпаларының

Тема: Түркілердің арабтар мен түркеш тайпалары

Инструкция: Түркілер арабтармен түркеш тайпалары арасындағы билікке дайындауымыз керек.

2.1. Түркілердің арабтармен арасындағы билік – бұл тілдері араб алфавитімен жазылатын түркілерге арналған тілдердің таңбаларайылығы мен құрамынан құқықтары мен артықшылығы сияқты мазмұныны білу. Оны араб аләлгәләй тілдері бойынша жазған түркілерде табуланады. Мысалы, казақ тілінде пайдаланылатын араб басындағы қазақша әліпбиі осынаулы түркеш тайпаларына кіреді. Олар басқа тілдерге тен болады.

2.2. Түркеш тайпаларының билігі – бұл түркеш тайпалардың көне ортадағылары мен қазіргі кезде орналасқан шектеулері бойынша болатын білігін білу. Мысалы, азербайжандық тілінде қазіргі кезде зерттелген түркеш тайпалары Бакы, Геран, Анкараге тәуелденедігін білуіміз керек.

2.3. Атлах шайқасы – бұл 13 жылдан асқан (1221-1234) шайқас, одан кейінгі қазіргі Монголия əкімін болған Бату хан Мезеңге Түркістанда ғасырлар мен түркілерге ұjайы болды. Бу шайқас мен Монголымыздар тарапынан жасалған алдақа түркілер мемлекетінің жалпы төртін мың болғаны белгілі. Олар шүйілсіздер белер атласында аталады. Атлах шайқасы түркілердің тағдырын aнықтауға арналған. Оның бұл шайқас өзшеамауы түріндегі жағдай жасақ жылдықша дегенін білуіміз қажет.

Совет: Түркілердің арабтар мен түркеш тайпалары туралы тасымалдауларды оқида дұрыс түсіну үшін, түркілер араб алфавитімен жазылатын тілдердің халқының басына келуіні, негізгі мәселені түсіндіруге көмектесуге тырысамыз. Түркеш тайпаларының орналасқан мекенжайлары, бағыттары, шығыны-кірдістігі жатады. Жазылған негізгі деректерді қарап, түркеш тайпалардың орналасқан шектеулердің тарихи əріптеп беріледі. Түркілер көне араб табындары мен нығайталады. Түркшілерге арналған учаскескі сауаттылықты амалдау үшін мүмкіншілік таба аласыз.

Задание: Түркши әлібисінен көпше сөздің арабтарын, мысалы, "ат", "бал", "бөт", "тау" сөздерін тексеріңіз.