1. Уласцівасці, якія прысутнічаюць ускладненых сказаў, а таксама складаназлучаных, складаназалежных і бяззлучнікавых
1. Уласцівасці, якія прысутнічаюць ускладненых сказаў, а таксама складаназлучаных, складаназалежных і бяззлучнікавых складаных сказаў.
2. Якія характарыстыкі адрозніваюць складаназалежныя сказы ад складаназлучаных і бяззлучнікавых складаных сказаў?
3. Інструменты злучэння ў бяззлучнікавых складаных сказах.
4. Якія знакі прыпынку можна выкарыстоўваць паміж часткамі ў бяззлучнікавых складаных сказах?
5. Калі патрэбныя коска і кропка з коскай паміж часткамі ў бяззлучнікавых складаных сказах?
6. Калі трэба выкарыстоўваць двукроп"е паміж часткамі ў бяззлучнікавых складаных сказах?
16.12.2023 19:03
Ускладненны сказ складаецца з адной асноўнай і аднаго або некалькі дадатковых членоў. Галоўным уласцівасцям ускладненых сказаў з"яўляецца існаванне бяззлучнікаў - фразаў, якія маюць пэўную самастойнасць і не злучаюцца ні з асноўнай фразай, ні з дадатковымі членамі ўскладненага сказа. Гэтыя бяззлучнікавыя фразы маюць сваю сінтаксічную функцыю ў кантэксце.
Складаназлучаны сказ складаецца з дзвюх або некалькіх прадложэнняў, якія злучаныя пры дапамозе спалучальнікаў "і", "а", "або" і г.д. У гэтых сказах кожнае прадложэнне захоўвае сваю самастойнасць, і злучальнік вылучаецца.
Складаназалежны сказ складаецца з асноўнага прадложэння і залежнага прадложэння, якое залежыць ад асноўнага і якое можа быць пастаўлена ўнутры асноўнага прадложэння, перад асноўным прадложэннем ці пасля яго.
Бяззлучнікавыя складаныя сказы складаюцца з дзвюх або некалькіх злучальнікаў. У гэтых сказах злучальнікі адсутнічаюць, і прадложэнні злучаюцца непасрэдна адзін за адным.
Прыклады:
1. Ускладнены сказ: Яна прыйшла ў кіно з братам (галоўнае прадложэнне) і прынесла папкі з білетамі (дадатковае прадложэнне).
2. Складаназлучаны сказ: Яна прыйшла ў кіно, а ён пайшоў у кафэ (першае прадложэнне) і патрапіў у беду (другое прадложэнне).
3. Складаназалежны сказ: Яна прыйшла ў кіно, калі ўжо фільм пачаўся (асноўнае прадложэнне) або, каб быць дакладней, зажадала бясьплатны білет (залежнае прадложэнне).
4. Бяззлучнікавы складаны сказ: Яна прыйшла ў кіно. Брат не прыйшоў.
Парады:
- Каб лепш зразумець розніцу паміж гэтымі складанымі сказамі, рассейваюць увагу на тым, што ускладненны сказ складаецца з асноўнага і дадатковага членоў, а складаназалежны сказ уключае дзве самастойныя фразы - асноўную і залежную.
- Уважліва вучыце спалучэнні злучальнікаў у складаназлучаных сказах, памятаючы, што кожны злучальнік выконвае пэўную функцыю.
- Зразумейце, што бяззлучнікавыя фразы ў бяззлучнікавых складаных сказах маюць самастойнасць, і выкарыстоўваюцца для выразу сваіх думак, чуванняў ці ўмоў у складаных сказах.
Практыка:
Выпішыце асноўныя і дадатковыя фразы ў наступных сказах:
1. Працоўны форум адбудзецца ў пятніцу, калі будуць пустыннікі.
2. Яна займаецца спортам, акрамя гульні ў футбол.
3. Яна блізкае сябруйства нарабіла з іншымі дзяўчатамі, што даслоўна стало ёй у апісанні.
4. Лета населіць тысячы турыстаў, калі жывёць прыбацішчаныя птушкі.
5. Яна ведае, хто стаў сябрамі нашага класу, жывуць усе ў нашым горадзе.